HANGİ YAŞTA, HANGİ OYUNCAKLA OYNAMALI?

Çocuğun yaşı ve gelişimi oyuncak seçiminde çok etkili! Farklı gelişim basamaklarında farklı oyuncaklarla oynaması gerekiyor. Çocuğun gerek kas gelişiminin gerekse sosyal gelişiminin anahtarı oynadığı oyuncak olabiliyor.

Çocuk için oyuncağın önemi tahmin edilenden çok daha fazla. Oyun ve oyuncak, çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişiminin sağlıklı olmasının yanı sıra kendini ve çevresini tanımasında da çok etkili. Bu durumda oyuncak seçimi de bir o kadar önemli ve dikkat gerektiren bir konu.

Oyuncak seçmeden önce çocuğunuzun yaşının özelliklerini ve gelişimini çok iyi bilmelisiniz. Çocuğunuzun gelişimine uygun ve onun gelişimine destek olacak bir oyuncak, ona vereceğiniz en değerli armağan olabilir. O halde, oyuncakçıya gitmeden önce yaşına göre ne tür oyuncaklarla oynaması gerektiğine bir göz atalım…

0-6. AY

Yeni doğan bebekler genellikle kendi bedenleri ile oynarlar. Bebek elini, kolunu sallayarak, açıp kapayarak, ayağını ağzına götürmeye çalışarak ve parmaklarını emerek kendi kendine eğlenir. Bebeğiniz renk, ses ve şekillere karşı da oldukça hassastır. Bu yüzden ilk aylarda bebeklerin oyuncaklarını görsel ve işitsel duyulara hitap eden oyuncaklardan seçmeniz gerekir. Bu dönemde bebeğin yatağının üzerine asılan ya da yatağının kenarına tutturulan, hareket eden, ses çıkaran renkli oyuncaklar seçilmelidir.

Bebeğin ilgisini çekecek oyuncaklar; kolayca görülecek siyah - beyaz gibi kontrast renkler içeren oyuncaklardır. Oyuncak hareketli ise ya da hareket ettiriliyorsa onu izleyecekleredir.

4. ayından itibaren gelişen kas kontrolü ve hareket kabiliyeti cisimlere uzanmaya başlamasına neden olacak ve artık oyuncakların öğrenme sürecine etkisi daha da artacaktır.

Bilindiği gibi henüz çok küçük olan bebek bu aylarda yumuşak cisimlerle temas halinde olmalıdır. Hareket kontrolü ve kabiliyeti henüz çok gelişmediğinden ona zarar verebilecek sert, köşeli, ağır ya da sivri oyuncaklar yerine, yumuşak küpler, çıngıraklar, yumuşak hayvan oyuncaklar, diş halkaları, kırılmayacak aynalar tercih edilmelidir.

 6-12. AY
Artık çocuğunuz oturabildiğine göre farklı mekanlarda oyunlar oynayabilecek. Çocuğun oturmaya başladığı aydan itibaren, elinde tutabileceği ve avucuna sığabilecek esnek plastikten, yumuşak kauçuktan yapılmış, çok büyük veya küçük olmayan bebekler, hayvanlar, renkli halkalar tercih etmelisiniz.

Bu aylarda çocukların ilgisini çekecek başka bir oyuncak ise üzeri resimli veya zilli çıngıraklardır. Hareket ve sesi birlikte oluşturması çıngırakları bütün bebekler için cazip kılar. Neden - sonuç ilişkisini görebileceği aktivite kutusu tarzı oyuncaklar da faydalı olacaktır.

Bebeklerin diş çıkarması nedeniyle oluşan kaşıntı onu rahatsız ve huysuz yapabilir. Sağlıklı malzemeden üretilmiş, emniyetli ve bebeğin sağlığı için zararlı etkiler yaratmayacak diş kaşıyıcısı veya plastik halkalar da bu dönemde seçilebilecek oyuncaklar arasındadır.

Bu dönemde bebekler emeklemeye ve yürümeye başladıkları için, tercih edilebilecek en iyi oyuncaklar atıldığında ya da düştüğünde kırılmayan fakat ses çıkaran renkli ve şekilli toplardır.

Yeni yürümeye başlamış çocuklar için itme ve çekmeyle gidebilen tekerlekli hayvanlar, otomobiller, trenler, çarpıp geri dönen oyuncaklar tercih edilebilir. Kendi gücünü kullanmayı yavaş yavaş öğrenebildiği bu hareketli ve öncekilere göre daha detaylı oyuncakları çocuklar da çok severler.

8. ve 10. aylar arasında parmaklarla objeleri tutması gelişeceğinden bloklarla ve küçük objelerle oynayabilir.

Yaklaşık bir yaşındaki bebeklerin ilgilerini çeken oyuncaklardan biri de “dökme-doldurma” oyuncaklarıdır. Büyük renkli şekiller ve bunların içerisine atıldığı bir kutudan oluşan bu oyuncaklar başta çocuğun ilgisini çekmesine rağmen, çocuk tarafından uzun süre oynanmaz ve kısa zamanda bir kenara atılabilir.

Banyoda keyifli zaman geçirmesini istiyorsanız, çocuğunuza yüzen basit oyuncaklar alabilirsiniz. Bu dönemde boyama ve renklerle daha haşır neşir olabilir. Kalın pastel boyalar ilgisini çekecektir.

12-24. AY
Artık çocuğunuz yürüyor ve söylediklerinizi daha çok anlıyor. Bu dönemde daha karmaşık oyuncaklar ilgisini çekecek ve oyuncaklarıyla daha çok oynayacaktır. Talimatlarınızı anlayacak ve yerine getirecektir. Bu dönemde oyuncak hayvanlara çok ilgi duyar ve hayvan resimli kitaplardan ona havyaları gösterip öğretmeniz çok faydalı olur.

Yürümeye başlamasıyla bir odadan diğerine geçmesi kolaylaşır. Bu nedenle yürüteçler, üstüne binilen oyuncakların yanı sıra; itilebilen, çekilebilen, itildiğinde ses çıkartan, müzik çalan otomobiller, tekerlekli veya yumuşak tüylü hayvanlar en çok tercih edilen oyuncaklar arasındadır.

18. aydan itibaren keşif ve icatlar çocukların dünyasında önemli bir yeri olması nedeniyle, bu dönemde farklı boyutlardaki bloklar, kutular ve şekiller çocuğun inşa etmesi ve birleştirmesi için en uygun oyuncaklardır.

1 yaş dolayında, bebek etrafındaki aktiviteleri taklit etmeyi sever. Hayali oyunları destekleyecek basit bebekler, eski giysi ve şapkalar verilebilir.

Bu dönemde tercih edilebilecek diğer oyuncaklar ise; yumuşak bebekler, oyuncak telefon, müzik aletleri, oyuncak araba ve kamyonlar, resimli kitaplar, oyuncak mutfak eşyalarıdır.

2-4 YAŞ
Çocuğun hayal gücünün gelişmesi ile birlikte çevresindekileri taklit etmeye ve dramatize etmeye yönelik oyunlar oynamaya başlayacağı bir dönemdir. Çocuğun gözlem gücünü ve olayları kavrayışını arttıran oyuncaklar tercih edilmelidir.

Bu nedenle, bu dönemdeki çocuklar için en uygun oyuncaklar onların dramatik oyunlarında kullanabilecekleri bebekler, çeşitli kuklalar, oda takımları, mutfak malzemeleri, marangozluk, temizlik malzemeleri (kürek, süpürge), bahçe aletleri (çapa, tırmık, kürek), hayvan seti, doktor araç gereçleri ve oyuncak tren ya da kuaför seti gibi değişik alanları taklit edebilecekleri oyuncaklar olacaktır. Oyuncak telefonu ile konuşur, mutfakta yemek pişirirmiş gibi yapar, basit sanatsal faaliyetlere başlayabilir.

2- 4 yaşlarında denge ve hareket kabiliyeti çok geliştiğinden daha karmaşık oyuncaklarla oynayabilir. Üç tekerlekli bisiklete binebilir, oyun bahçesindeki çoğu gereçle oynayabilir. Bu dönemde sallanan at, pedallı araba, tekerlekli bisiklet, yük arabası ve salıncak seti en uygun oyun malzemelerindendir.

Tahta bloklar, legolar, giydirip soyabileceği bebekler, yap-bozlar, tebeşir, pastel boyalar, parmak boyaları da çocuğunuzun oynamaktan zevk alacı oyuncaklar arasındadır.

4-6 YAŞ
Çocuğunuzun sosyal hayatı bu dönemde oldukça gelişir, arkadaşları olur ve sosyal çevresi önem kazanmaya başlar, paylaşmayı, sıra beklemeyi, grupla oynanan oyunlara katılmayı öğrenir. Açık havada oynanan oyuncak ve oyun parkları daha çok ilgisini çeker.

Bu yaşlarda çocuklar açık hava oyunlarının yanı sıra masa başında oynanan oyunlar ve yapılan el işlerinden de büyük zevk alırlar. Boyama, kesme, yapıştırma, resim yapma, artık materyallerle şekiller yapma ve parçalı bilmeceleri birleştirmeyi çok severler. Bu dönemde çocukların algılama, hatırlama, parçalara ayırıp birleştirme, yanılma, düzeltme, yeni yorumlar ve çözümler getirme yetenekleri de gelişir.

Özellikle 5 yaşında masa başı etkinliklerinde kalemler, kağıtlar, boyalar, bloklar, boya fırçaları, tutkal, makas, düğmeler, boncuklar ve ayrıca eşleştirmeli oyuncaklar, resimli dominolar, resimli tombalalar ve resimli küpler, yap-bozlar ve el becerilerine yönelik hemen her türlü aktivite malzemesi ilgilerini çeker.

Hayali oyunların ve taklit gücünün doruğu 6 yaş döneminde evcilik, doktorculuk oyunları ve bu döneme uygun bebekler, marangozluk aletleri, kuklalar, temizlik ve mutfak setleri, bahçe aletleri, hayvan setleri, çocuklar tarafından en fazla tercih edilen oyun malzemeleridir.

Çocuğunuzun gelişen fiziksel ve sosyal yanı onu açık alanlara ve bedensel olarak daha aktif olacağı oyunlara yönlendirir. Top oynamak, ip atlamak, tırmanmak, yüzmek, koşmak, halka çevirmek, frizbi oynamak gibi bedensel hareketlerden ve açık hava oyunlarından çok fazla hoşlanırlar. Bu nedenle ona açık havada kullanabileceği ip, top, kızak, kayak, halka, ip merdiven, bisiklet ve paten gibi oyun malzemeleri alabilirsiniz.

10 parça ve üstü yapbozlar, kuklalar, giysiler, basit kutu oyunları, sanatsal faaliyetler için materyaller de seçebileceğiniz oyuncaklar arasındadır.

Okulöncesi dönemdeki çocuklar becerilerini ortaya çıkaracak dama, satranç, basketbol, bisiklet gibi oyun materyallerini; daha sonraki yaşlarda da sinema, tiyatro, televizyon izleme ve spor yapma gibi yetişkin aktivitelerini tercih ederler. Ayrıca okulöncesi dönemi çocukları değişik okuma materyallerinden de hoşlanırlar.

Okul çağıyla beraber kitap okumaya başlayan çocuk kalem-kağıt faaliyetlerine de yönelir. Okula gitmeye başlayan çocuk oyuncaklara olan ilgisinde bir şey kaybetmez. Yapı ve montaj oyuncakları (lego seti, daha ileri düzeyde yap-bozlar, deney setleri, mıknatıslı çubuklar) tercih edilebilir.